حضرت نوح (علیه‌السلام) اولین پیامبر از پیامبران اولوالعزم است که در قرآن کریم و منابع اسلامی به عنوان یک پیامبر بزرگ و با ویژگی‌های خاص معرفی شده است. وی فرزند لامک و نوه متوشلخ است و نسب او به حضرت آدم (علیه‌السلام) می‌رسد. نوح (ع) در سرزمینی که هیچ آب و دریایی در آن نبود، به فرمان خداوند کشتی بزرگی ساخت تا خود و کسانی که به او ایمان آورده بودند از طوفان عظیم نجات یابند.
نوح (ع) به مدت ۹۵۰ سال در میان قوم خود زندگی کرد و به آنان پیام خداوند را منتقل نمود. او به مردم قومش دعوت به یکتاپرستی، ترک شرک و فساد می‌کرد، اما جز عده‌ای اندک، هیچ‌کسی به او ایمان نیاورد. این مدت طولانی تلاش، در قرآن کریم در سوره نوح آمده است: «وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا» (سوره عنکبوت، آیه ۱۴)، که نشان از استقامت و پیگیری او در امر دعوت دارد.
حضرت نوح (ع) اولین پیامبری بود که شریعت و کتاب مستقل داشت. او مردم را به ترک بت‌پرستی و پرستش خدای یکتا دعوت می‌کرد. در قرآن کریم از بت‌های رایج در زمان نوح (ع) نام برده شده است که مردم آن‌ها را می‌پرستیدند: «وَقَالُوا لَا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ وَلَا تَذَرُنَّ وَدًّا وَلَا سُوَاعًا وَ لَا يَغُوثَ وَ يَعُوقَ وَ نَسْرًا» (سوره نوح، آیه ۲۳).
با وجود تلاش‌های بسیار حضرت نوح (ع) و هشدارهای پی در پی، قوم او به شدت به تکذیب پیام او ادامه دادند. در نهایت، خداوند به نوح (ع) وحی فرستاد که قومش هیچ‌گاه ایمان نمی‌آورند و زمان عذاب فرا می‌رسد. به همین دلیل، حضرت نوح (ع) مأمور به ساخت کشتی شد. کشتی‌ای بزرگ که به دستور خداوند باید در آن حیوانات از هر نوع به همراه خانواده‌اش سوار می‌شدند. نکته جالب این است که نوح (ع) در سرزمینی بی‌آب، کشتی ساخت و مردم به تمسخر او پرداخته و به او گفتند که کشتی در بیابان چه معنایی دارد؟ اما حضرت نوح (ع) در پاسخ به آن‌ها می‌فرمود که به زودی خواهید دید که کشتی ساختن من هدفی بزرگ دارد.
تصویر ایجاد شده توسط هوش مصنوعی از حضرت نوح (ع)
پس از تکمیل کشتی و هنگام آغاز طوفان، خداوند به نوح (ع) وحی کرد که کشتی را آماده کرده و از هر حیوان یک جفت نر و ماده همراه خود بردارد. همچنین خانواده‌اش، به جز همسر خیانتکارش و پسرش که ایمان نیاوردند، باید سوار کشتی شوند. زمانی که طوفان آغاز شد، آسمان‌ها باریدن گرفتند و زمین شکافت و آب از آن بیرون آمد. کشتی نوح (ع) به همراه کسانی که ایمان آورده بودند، در این طوفان عظیم نجات یافتند. اما تمامی دشمنان و کسانی که به پیام او ایمان نیاوردند، در طوفان غرق شدند.
پس از آنکه طوفان فروکش کرد، کشتی نوح (ع) بر کوه جودی قرار گرفت و خداوند به حضرت نوح (ع) وحی فرستاد که از کشتی پیاده شود و همراهانش نیز با او فرود آیند. این واقعه پایان طوفان و عذاب الهی بود و نوح (ع) و همراهانش از این امتحان بزرگ به سلامت گذشتند.
حضرت نوح (ع) به عنوان اولین پیامبر صاحب شریعت و کتاب، در تاریخ اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد. او در دعوت خود همواره به توحید، عدالت اجتماعی، نماز و پرهیز از منکرات دعوت می‌کرد. عمر طولانی او، به ویژه ۹۵۰ سال رسالت و پیامبری، باعث شد تا او به عنوان شیخ الانبیاء شناخته شود.
محل دفن حضرت نوح (ع) نیز در برخی روایات به شهر نجف در عراق نسبت داده شده است. داستان حضرت نوح (ع) در قرآن کریم به طور مفصل در سوره‌های مختلف آمده است، از جمله سوره‌های هود، مؤمنون، شعراء، قمر، نوح و اعراف.
حضرت نوح (ع) پس از طوفان و پایان داستان خود، به نجات نسل‌های بعدی پرداخته و نسل جدیدی از انسان‌ها را به راه راست هدایت کرد. داستان او یک عبرت بزرگ برای همه نسل‌ها است و نشان می‌دهد که پیامبران با صبر و استقامت در برابر سختی‌ها و مشکلات، برای هدایت انسان‌ها تلاش می‌کنند.